Lees verder
Covid-19 heeft verstrekkende gevolgen voor de behandeling van longkanker. Dr. Judith Herder is longarts in het Meander Medisch Centrum in Amersfoort. Zij bespreekt deze gevolgen voor arts en patiënt.
Hoe ziet de zorg voor longkanker er idealiter uit als je nog maar net een diagnose hebt gekregen?
“Dat is een kwestie van een stappenplan. Allereerst heb je een verdenking op longkanker, waarna je de diagnose gaat stellen. Vervolgens ga je stadiëren, dus bepalen in welk stadium de ziekte zich bevindt. Aan de hand daarvan stel je een behandelplan op. In deze tijd van corona zien we dat patiënten of mensen met een verdenking van longkanker in mindere mate in het ziekenhuis komen. Het aantal diagnoses met kanker is met 30 procent afgenomen. De te nemen stappen zijn door de coronacrisis niet gewijzigd, alleen proberen we nog beter te plannen en kritischer te zijn in de vervolgstappen. Op zich is de zorg niet heel veel anders dan voor de coronacrisis, we zien de patiënt iets minder in een persoonlijke setting.”
Geldt dit ook voor het behandelplan?
“Daar zijn inderdaad wel wat aanpassingen. De behandeling van patiënten met gemetastaseerde longkanker met chemotherapie wordt iets vaker aangepast naar behandeling met een medicament dat je op een dagbehandeling kan geven, waarvoor je niet enkele dagen opgenomen hoeft te zijn. Voor patiënten met immuuntherapie geldt dat het schema aangepast is (minder frequente toedieningen), op voorwaarde dat het goed gaat. Als een tumor nog resectabel is, kun je normaal gesproken kiezen tussen operatie of radicale radiotherapie. Momenteel kiezen meer mensen nu voor de radiotherapie, de wachttijden voor een operatie zijn overigens nu heel kort omdat de oncologische operaties in deze coronacrisis onverminderd doorgegaan zijn.”
Wat zijn de effecten van deze aanpassingen voor de patiënt?
“In mijn ziekenhuis zie ik dat nog niet. Soms kies je nu voor een middel dat misschien enkele procenten minder effectief is, maar tegelijkertijd weet je dat niet. Je voorkomt met deze keuze bepaalde bijwerkingen, en een klinische opname. Uiteraard gaat alles in overleg met de patiënt.”
Is dit anders voor patiënten die al langere tijd op een bepaalde therapie staan?
“Soms wel. Patiënten met een onderhoudsbehandeling, zoals een maintenance immuuntherapie, laten we soms minder vaak komen. Zij krijgen dus minder vaak een toediening. Maar voor patiënten die net een diagnose hebben gekregen waarbij ziektelast groot is, is dit niet aan de orde, zij zullen geen aangepast schema van therapie krijgen. In alle gevallen is het individueel maatwerk, maar zo hoort het altijd te zijn. In de overwegingen die je als arts maakt, komt er nu nog een factor bij om mee te wegen, en dat is Covid-19. Dat vraagt veel van onze creativiteit. Het is passen en meten en nadenken wat de beste oplossing is. Gelukkig worden we ondersteund door de verenigingen NVALT en NVMO, dat helpt zeer goed in de bewustwording en acceptatie bij patiënten en artsen. Ook de besprekingen met de verpleegkundig specialisten dragen daar aan bij.”
Welk advies zou u patiënten willen meegeven als het gaat om communicatie met hun behandelaar? Do’s en don’ts?
“Een don’t is bij klachten geen contact opnemen met de arts. Wel doen, gewoon bellen. Wij als artsen zien deze mensen gewoon, we laten ze niet thuis zitten. Natuurlijk met de nodige voorzorgmaatregelen. Mensen zijn kwetsbaarder en angstiger, dat moet je als arts goed inventariseren. Een do: verschuil je niet als patiënt, als je klachten heb, heb je klachten. Neem contact op, maak gebruik van de contacten die je al hebt met je behandelend arts en verpleegkundig specialist. Veel patiënten hebben vragen over de gevolgen van aanpassingen van hun therapie, maar in gesprek kom je daar samen goed uit. Soms is er veel stress, maar anderzijds hebben ze begrip en zijn patiënten soms juist ook opgelucht omdat ze een middel met voor hen minder bijwerkingen hebben gekregen.”
Zijn er richtlijnen vanuit artsenverenigingen?
“Richtlijnen zijn het niet, je zou het handreikingen kunnen noemen. De SONCOS, NVMO en NVALT hebben deze opgesteld. Vanuit de NVALT is het advies geweest om chemotherapie zo lang mogelijk uit te stellen bij patiënten met laag-symptomische klachten, tenzij er sprake is van veel klachten waarvoor je de therapie direct goed in moet zetten. Behandeling met immuuntherapie kun je iets uitstellen en soms overslaan. Verder is er gesproken over pneumonitis, dat soms optreedt als complicatie bij immuuntherapie, dat beeld is lastig te onderscheiden van Covid-19 infectie. De NVMO heeft soortgelijke adviezen gegeven. Ook om het reanimatie- en intensive care beleid goed door te spreken met de patiënt. Wel, niet, wat zijn de consequenties: dat soort zaken.”
Wat vindt u moeilijk in deze tijd?
“Naast de stappen van verdenking, diagnose en behandeling spelen ook zaken als empathie en kwaliteit van leven een rol. Ik ben gewend om tijdens slecht nieuws-gesprekken empathisch te zijn, maar dat is lastig met anderhalve meter afstand en soms de persoonlijke beschermingsmaterialen zoals een mond/neus masker. Dat vind ik persoonlijk een tekortkoming, waar ik echter weinig aan kan doen. Een dokter is ook maar een mens natuurlijk.”
Bron: Mijn gezondheidsgids