Bevolkingsonderzoek naar longkanker – longkankerscreening

In 50% van de gevallen wordt longkanker pas ontdekt in stadium 4. Helaas is er dan geen genezing meer mogelijk. Wij gunnen iedereen om al in stadium 1 te weten dat je longkanker hebt, zodat er nog wel een goede kans op genezing is. Daarom moet er een bevolkingsonderzoek naar longkanker komen. Dat is de manier om longkanker eerder te ontdekken.

Boekje Bevolkingsonderzoek longkanker vanuit verschillende perspectieven

In juli 2024 is een boekje gemaakt van interviews met verschillende deskundigen over hoe zij naar het bevolkingsonderzoek voor longkanker kijken. Wat zijn de voor- en nadelen en wat is ervoor nodig om een bevolkingsonderzoek aan te kunnen bieden?

Longkanker screening effectiever dan rookstop-programma voor hoog-risico rokers

9 april 2024

Een tweejaarlijks bevolkingsonderzoek met een CT-scan kan de komende decennia bij 60-plussers veel meer gezondheidswinst opleveren dan stoppen met roken-programma’s.

Dat blijkt uit recente berekeningen van het Erasmus MC die 9 april 2024 zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Lancet eClinicalMedicine. Een bevolkingsonderzoek voor het opsporen van longkanker kan de komende 20 jaar 1100 sterfgevallen per jaar voorkomen in deze leeftijdscategorie.

Van alle 60-plussers loopt 1 op de 5 mensen een hoog-risico op het krijgen van longkanker. Dit is het gevolg van intensief rookgedrag in het verleden. Voor rokers van deze leeftijd is het stoppen met roken moeilijk gebleken.

Lees hier verder of luister het interview hierover op NOS radio 1

Er komt een landelijk bevolkingsonderzoek in de United Kingdom

De collega's van de patiëntenorganisatie, Roy Castle Lung Cancer Foundation, in Engeland melden het geweldige nieuws dat er goedkeuring is voor een landelijk bevolkingsonderzoek naar longkanker:

"Het is het nieuws waar we op hebben gewacht... Er is een landelijk gericht screeningsprogramma aangekondigd voor longkanker.

Mensen van 55-74 jaar met een huisartsendossier inclusief een voorgeschiedenis van roken worden beoordeeld en uitgenodigd voor screening.

Voortbouwend op het succes van de huidige longscreeningpilots, die al meer dan 2000 gevallen van longkanker hebben gediagnosticeerd met een vroege detectiegraad van 76%, wordt verwacht dat een nationaal longkankerscreeningprogramma maar liefst 9000 mensen met kanker zal detecteren, bijna een miljoen scans zal leveren en elk jaar eerder behandeling zal bieden. Het kan mensen ook helpen hun gezondheid te verbeteren en hun risico op kanker te verminderen.

Het programma, ondersteund door een aanbeveling van het Britse National Screening Committee, zal de huisartsendossiers van patiënten gebruiken om degenen die in aanmerking komen te identificeren en hen uit te nodigen voor screening. Bij een eerste afspraak wordt bij patiënten het risico op longkanker beoordeeld. Dit zal gebaseerd zijn op meerdere factoren, waaronder hun rookgeschiedenis. Degenen die als hoog risico worden beschouwd, worden om de twee jaar uitgenodigd voor specialistische scans.

Paula Chadwick, chief executive van Roy Castle Lung Cancer Foundation, is verheugd met de aankondiging:

Dit is de dag dat we echt beginnen met het gelijktrekken van het speelveld voor longkanker.

"Longkankerscreening stelt ons in staat om deze vreselijke ziekte voor te zijn, het zo snel mogelijk op te vangen - vaak voordat de symptomen zelfs maar beginnen - en het te behandelen met het doel om te genezen.

"Door het succes van het gerichte longgezondheidscontroleprogramma van NHS England hebben we meer dan driekwart van de kankers in de stadia één en twee kunnen detecteren, wat de huidige tarieven op hun kop zet. Nu, met deze aankondiging, zullen veel meer levens worden gered, waardoor vandaag een zeer goede dag is in onze missie om de grootste kankermoordenaar van het Verenigd Koninkrijk te verslaan. "

Lees verder op de site van Roy Castle

Proefbevolkingsonderzoek is gestart

Op dit moment loopt in Nederland een test in drie regio's. Hieraan kunnen mensen met een hoog risico op longkanker (lang en veel gerookt) meedoen. Als je in een van de drie regio's woont en tussen 60-79 jaar bent, ontvang je een vragenlijst. De ingevulde vragenlijst wordt beoordeeld. Als je een hoog risico op longkanker hebt, wordt je uitgenodigd om een CT scan te laten maken.

Wil je weten of je mee kunt doen? Doe de zelftest op deze website. Je vindt het kopje Zelftest rechts bovenaan.

Je vindt hier informatie over de voor- en nadelen van het meedoen aan onderzoek.

Contactgegevens:

U kunt de onderzoekers van 4-In-The-Lung-Run bereiken via:

E-mail

4.in.the.lung.run@erasmusmc.nl

Telefoon
Gratis helpdesk van I&O Research: 0800-0191

Lody doet mee aan het proefbevolkingsonderzoek. Aan EenVandaag vertelt hij waarom.

Gezondheidsraad

Goed nieuws: Minister Kuipers heeft de Gezondheidsraad gevraagd om een advies te geven over een bevolkingsonderzoek naar longkanker. KWF en Longkanker Nederland zullen hierbij betrokken worden.

Vrijdag 14 april 2023 hield de Gezondheidsraad een hoorzitting waarbij verschillende partijen hun mening konden geven over het wel of niet invoeren van het bevolkingsonderzoek naar longkanker. 11 partijen gaven hun mening, Longkanker Nederland was een van die 11 partijen. Namens Longkanker Nederland sprak Lydia Franke, de vrouw van John Franke die zich samen met ons inzette voor een bevolkingsonderzoek naar longkanker en onlangs overleed aan de gevolgen van longkanker. Ook heeft Longkanker Nederland een schriftelijk betoog in mogen leveren.

De Gezondheidsraad streeft ernaar aan het einde van het jaar een adviesrapport klaar te hebben.

Stand van zaken screening op longkanker in verschillende landen

In een aantal landen is er al een landelijke screening naar longkanker. Er zijn landen waar regionale screening gebeurt en landen waar nog onderzoek plaatsvindt.

Wil jij weten hoe ver ze zijn in welk land? Klik dan hier.

De Missie van John, patiënt met longkanker die strijdt voor redding van andere patiënten.

Longkanker is de kanker waaraan in Nederland de meeste mensen overlijden. John Franke heeft longkanker en is niet meer te genezen. Samen met patiëntenorganisatie Longkanker Nederland zet hij zich in voor een bevolkingsonderzoek zoals dat er al wel voor borst, baarmoederhals- en darmkanker is. Deze podcast gaat over de missie van John en de voors en tegens van preventieve screening op longkanker.

Luister de podcast De Missie van John hieronder of via deze link.

John vertelt bij het programma EenVandaag waarom hij voor een bevolkingsonderzoek naar longkanker strijdt.

Artsen en patiënten leggen uit waarom er een bevolkingsonderzoek moet komen

Bekijk de video waarom er een bevolkingsonderzoek naar longkanker moet komen

Uiteraard moet er ook alles aan gedaan worden om te zorgen dat mensen niet verleid worden te gaan roken. Ook moet de stoppen met roken zorg beter: effectiever, meer op maat en met een betere kans om blijvend te stoppen met roken. Ga je voor screening en rook je nog? Dan moet je ook horen waar je een voor jou passend stoppen met roken programma kan volgen.

Symposium vroegdiagnostiek

Donderdag 16 juni 2022 vond in het Planetarium Amsterdam het symposium over vroegdiagnostiek plaats. Tijdens dit symposium werd ingegaan op het preventievraagstuk vroegdiagnostiek. Waar staan wij nu met vroegdiagnostiek (prenatale diagnostiek, screening op mamma-, cervix-, prostaat-, coloncarcinoom) en welke rol krijgt vroegdiagnostiek, zoals biomarkers, longcarcinoom screening binnen het toekomstige zorglandschap?

Tijdens het symposium spraken gerenommeerde artsen en wetenschappers uit binnen- en buitenland over dit onderwerp, elk vanuit zijn of haar eigen discipline. Hiernaast een voorwoord van de oprichter DC Klinieken en initiator van dit symposium, dr. Loek Winter.

Een van de sprekers was Dr. Wanda de Kanter, longarts en voorzitter Rookpreventie Jeugd. Ze hield haar presentatie over "Het stigma voorbij. Longkanker screening".

Bijeenkomst over het vroegtijdig opsporen van longkanker

Donderdag 28 april 2022 was de bijeenkomst over het vroegtijdig opsporen van longkanker. Tijdens deze bijeenkomst gingen we met een aantal partijen in gesprek over de stand van zaken van het bevolkingsonderzoek naar longkanker in landen om ons heen. Ook bespraken we de mogelijkheden van vroege opsporing van longkanker in Nederland.

Na de presentaties werd in kleine groepjes gebrainstormd om te kijken wat de vervolgstappen zijn. Hieraan deden VWS, patiënt John, onderzoekers, huisartsen, longartsen, KWF, NFK en het RIVM mee.

Waarom is er een bevolkingsonderzoek naar longkanker nodig?

Zoals je in het plaatje hieronder kunt lezen is longkanker de vorm van kanker waaraan elk jaar de meeste mensen in Nederland aan overlijden. Dit raakt de patiënt, maar ook familieleden en vrienden van de patiënt.

Aan darm-, borst- en baarmoederhalskanker samen overlijden minder mensen dan aan longkanker alleen. Toch is er voor deze vormen van kanker wel een bevolkingsonderzoek. Voor longkanker nog niet.

Zonder bevolkingsonderzoek wordt longkanker in meer dan de helft van de keren gevonden in een stadium waarbij genezing niet meer mogelijk is. Als je jaarlijks een CT-scan doet bij mensen die een hoog risico hebben om longkanker te krijgen, dan wordt binnen deze groep mensen longkanker in meer dan de helft van de keren in een vroeg stadium ontdekt. In dit stadium kan iemand nog wel genezen van longkanker. Dit heeft de NELSON-studie aangetoond. Lees meer over de NELSON-studie.

Ook zijn verschillende onderzoekers bezig met een onderzoek om erachter te komen hoe we nog beter kunnen weten welke mensen meer risico hebben op longkanker dan anderen. Dan is er misschien geen CT-scan meer nodig, maar kan longkanker via andere onderzoeken worden opgespoord. Maar onderzoek duurt heel erg lang. Als we daarop blijven wachten, overlijden intussen meer mensen aan longkanker dan nodig.

Gelukkig staan we niet alleen. Ook in andere Europese landen wordt gewerkt aan een bevolkingsonderzoek naar longkanker. We delen resultaten en kennis met elkaar.

Standpunt longkankerscreening KWF

‘Samen met KWF hebben we in 2022 een oproep aan de minister gedaan om de Gezondheidsraad om advies te vragen over een bevolkingsonderzoek naar longkanker. KWF heeft hierover een standpunt ingenomen.’

Kost een bevolkingsonderzoek naar longkanker veel geld?

We denken dat het meer kost om niets te doen dan geld te besteden aan het invoeren van een bevolkingsonderzoek naar longkanker. Hiermee wordt longkanker eerder ontdekt en kunnen meer mensen van deze ziekte genezen.

Dit geldt helaas niet voor de mensen waarbij longkanker te laat is ontdekt: pas in stadium 4. In dit stadium krijg je medicijnen om zo lang mogelijk te leven met een goede kwaliteit. Deze medicijnen zoals immuuntherapie en doelgerichte therapie kosten veel geld. Mensen die zijn genezen van longkanker kunnen vaak weer gaan werken en mensen met stadium 4 vaak niet. Lees meer hierover in onderstaand rapport.

Gezondheidsraad: screening longkanker Erasmus MC mag

Op 9 juni 2021 werd bekendgemaakt dat het Erasmus MC in Rotterdam bij wijze van proef zware rokers mag gaan screenen op longkanker. Dit oordeelt een commissie van de Gezondheidsraad die de aanvraag heeft beoordeeld. Voor de studie wil het academische ziekenhuis 7500 Nederlandse rokers uitnodigen, die jaarlijks of tweejaarlijks een CT-scan van hun longen laten maken. Het doel is om longkanker al in een vroeg stadium op te sporen, zodat de ziekte beter kan worden behandeld.

Ook in Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje worden deelnemers gezocht, 24.000 in totaal. Voor het onderzoek is toestemming nodig van het ministerie van VWS. Staatssecretaris Paul Blokhuis moet er nog een formeel besluit over nemen. Hij had de Commissie Bevolkingsonderzoek eerst om advies gevraagd en die is akkoord met de aanvraag. Wel moet de opzet van het onderzoek nog op enkele punten worden aangepast.

Straling
De raad vindt het belangrijk dat de deelnemers niet aan meer straling worden blootgesteld dan noodzakelijk. Ook moeten de onderzoekers vermijden dat andere problemen dan longkanker aan het licht komen. Ze moeten zich houden aan de hoofdvraag, die neerkomt op de vraag of tweejaarlijks screenen net zo goed is als een jaarlijkse controle.

Zware rokers
Het onderzoek richt zich op zware rokers en ex-rokers van 60 tot en met 79 jaar. Zij lopen een sterk verhoogd risico op longkanker. Volgens de adviescommissie kan het onderzoek de kennis over bevolkingsonderzoek naar longkanker vergroten. Dat vindt de raad genoeg reden om toestemming te geven, ook al heeft het kabinet vooralsnog geen plannen om zo’n bevolkingsonderzoek landelijk in te voeren. (bron: ANP)

NELSON studie

Op 29 januari 2020 werd een heel belangrijk onderzoek gepubliceerd in vakblad The NEJM. Het gaat over een proefbevolkingsonderzoek onder ruim 13 duizend Nederlandse en Belgische mannen. Hieruit blijkt dat als zware rokers en ex-rokers jaarlijks een CT-scan van hun longen laten maken, tumoren eerder worden opgespoord. Daardoor daalt bij deze groep de sterfte door longkanker met 24%.

Aan het onderzoek is 20 jaar gewerkt, onder leiding van wetenschappers uit Rotterdam en Groningen. Het is de eerste stap naar de mogelijkheid dat er in Nederland een bevolkingsonderzoek naar longkanker komt. Het is aan de Gezondheidsraad om de Minister een advies te geven over invoeren van een bevolkingsonderzoek naar longkanker.

We hebben al een aantal keer per brief een oproep aan de politiek gedaan. In alle brieven benadrukken we het belang om een bevolkingsonderzoek naar longkanker op te nemen in het nieuwe Regeerakkoord. Dat is namelijk de enige manier om longkanker eerder te ontdekken. Zie onderstaande brieven.

Brede samenwerking
Begin 2018 benaderde Prof. Dr. Michel van den Heuvel, longarts bij het Radboud MC, Longkanker Nederland om samen te werken. Doel was zorgen dat er in Nederland een bevolkingsonderzoek naar longkanker komt. Sindsdien is er tot en met de Raad van Bestuur van het Radboud gezegd: dit moet er komen. Wetende dat er ook kritiek zou komen. Er zijn mensen die zeggen: ‘Ja, heb je gerookt? Dan is het jouw eigen schuld, voor jou geen bevolkingsonderzoek’. Ook radioloog Prof. Dr. Mathias Prokop, is een belangrijke adviseur in dit traject. Een goede samenwerking tussen radiologen en longartsen is uiterst belangrijk om kans te maken op een bevolkingsonderzoek naar longkanker.

Niet iedereen is voorstander van invoeren van een bevolkingsonderzoek naar longkanker
Je kunt er veel discussies over voeren: Is het niet de eigen schuld van rokers dat ze een grotere kans op longkanker hebben? Misschien lijkt het uit een scan dat je longkanker hebt, maar blijkt het bij nader onderzoek niet zo te zijn en ben je onnodig bang gemaakt. Is het niet heel duur? Mensen gaan uiteindelijk allemaal dood.

De Volkskrant schreef het artikel ‘Regelmatig screenen verlaagt longkankersterfte bij (ex-)rokers, maar moeten we dat wel doorvoeren?’ Dat is voor ons heel helder: “JA.” Directeur Lidia Barberio legt uit: “Op dit moment wordt longkanker meestal pas in een laat stadium ontdekt. Dan is genezing niet meer mogelijk. In Nederland overlijden van alle vormen van kanker de meeste mensen aan longkanker. Een jaarlijkse screening met een CT-scan kan zorgen dat longkanker bij meer mensen al wordt ontdekt in een stadium waarbij genezing nog wel mogelijk is. Dat gunnen wij iedereen. Het is verschrikkelijk welke impact longkanker heeft op gezinnen.”

Effectieve begeleiding bij stoppen met roken
“Dat longkanker vaak ontstaat doordat je rookt, maakt niet dat we vinden dat die mensen dan geen recht hebben op vroegtijdige behandeling. Roken is enorm verslavend. Gemiddeld doet iemand er 6 keer over om definitief gestopt te zijn. Stoppen met roken is wel heel belangrijk als je wilt dat je behandeling zo effectief mogelijk is. Daarom vinden wij dat bij een bevolkingsonderzoek naar longkanker ook het aanbieden van een effectief stoppen met roken programma hoort.”

Jaarlijkse CT-scan
Natuurlijk wil je dat er zo min mogelijk uitslagen van onderzoeken, mensen op het verkeerde been zetten. De apparatuur wordt ook steeds beter, waardoor het steeds minder vaak gebeurt dat het lijkt dat je misschien longkanker hebt, maar het later niet zo blijkt te zijn. Dat is even een spannende tijd, maar ook een hele opluchting dat je geen longkanker hebt. Of je dat risico wilt nemen dat je tijdelijk in onzekerheid zit, die keuze maak je zelf. We vinden het erg dat de 50% van de mensen met longkanker die pas in stadium IV ontdekt wordt, niet de kans hebben gehad het al in stadium I te weten. Die mogelijkheid biedt een jaarlijkse CT scan aan een deel van die groep.

De verwachting is dat de kosten van een jaarlijkse CT scan bij een groep mensen met een hoog risico op longkanker het geld weer terugverdient. Als je namelijk in stadium I al kan genezen, kom je niet toe aan verschillende hele dure behandelingen die in stadium IV wel van toepassing zijn. Ook is een CT scan een start en worden er ook andere methoden ontwikkeld die mogelijk in de toekomst de CT scan kunnen vervangen bij het screenen op longkanker. Maar laten we vooral beginnen om alle voorbereidingen die nodig zijn om kans te maken op een bevolkingsonderzoek naar longkanker in gang te zetten. We kunnen hierbij alle hulp gebruiken.

NPO Radio 1 programma Stax&Toine over longkankerscreening
Ook Radio 1 heeft op 30 januari 2020 in een aflevering van Stax&Toine aandacht besteed aan de voors en tegens van longkankerscreening. Hoofdonderzoeker Harry de Koning (Erasmus MC) geeft antwoord op de vele vragen. Ook Lidia Barberio, directeur van Longkanker Nederland, kwam in Stax&Toine aan het woord over de longkankerscreening. Je hoort Lidia vanaf minuut 37:40.

Luister het item hier terug ->>

VICI STUDIE

Prof. Bram van Ginneken ontwikkelde beeldherkenning die het bevolkingsonderzoek naar longkanker kan ondersteunen. De software die hij bedacht kan longtumoren op CT-scans herkennen.

Oproep aan landelijke politiek

Oproep aan de gemeenten + toolkit

De gemeenteraad en het college van Tynaarlo hebben zich geschaard achter de oproep van raadslid John Franke om aan te dringen op een bevolkingsonderzoek naar longkanker. De oproep wordt na de verkiezingen van 2022 gedeeld met andere gemeenten in het land.

Dien ook een motie in over een bevolkingsonderzoek naar longkanker

Als raadslid kun jij namens jouw partij een motie indienen om aan te dringen op een bevolkingsonderzoek naar longkanker. De gemeenteraad gaat daarover stemmen. Als de motie wordt aangenomen kan het college daarmee aan de slag. Inspiratie nodig? Je kunt onderstaande documenten als voorbeeld gebruiken.

Oproep op Europees niveau

Niet alleen in Nederland proberen we een bevolkingsonderzoek naar longkanker te realiseren. Ook op Europees niveau is hier aandacht voor. Longkanker Nederland werkt hieraan mee, zie onderstaande brief.