Hulp bij psychosociale gevolgen van moeilijk eten bij kanker

Ongeveer de helft van de mensen met kanker heeft problemen met eten door de ziekte of behandelingen. Binnen de zorg is vaak weinig aandacht voor de psychosociale impact hiervan. Daarom is een e-learning voor zorgverleners en een gesprekshulp voor patiënten en naasten ontwikkeld. Hiermee kunnen verpleegkundigen en diëtisten betere psychosociale ondersteuning geven aan mensen met kanker die moeilijk eten.

Eten is zoveel meer dan het binnenkrijgen van voldoende voedingsstoffen. Eten betekent ook genieten en is voor veel mensen een moment van samenzijn. Als het eten door de ziekte of de behandelingen niet of nauwelijks meer gaat, dan heeft dit veel impact op mensen met kanker én hun naasten. Patiënten geven aan dat de huidige voedingszorg bij kanker sterk gericht is op de inname en gewichtsverlies, zonder aandacht voor de psychosociale gevolgen. Zorgverleners blijken dit onderwerp soms uit de weg te gaan omdat ze geen adequate oplossing voor handen hebben.

E-learning voor zorgverleners

In de e-learning is aandacht voor:

• Informeren over en bewustwording van de psychosociale problemen rondom het onvermogen tot eten.
• Gesprekstechnieken om het gesprek hierover aan te gaan met de patiënt en naaste.
• Tijdig signaleren van de behoefte aan psychosociale ondersteuning bij problemen met eten.
• Verwijzen naar ondersteunende zorg via onder andere de Verwijsgids Kanker.

De e-learning is geaccrediteerd in het V&VN kwaliteitsregister. Voor diëtisten is accreditatie toegekend door ADAP het kwaliteitsregister voor paramedici. Verpleegkundigen kunnen de psychosociale problemen van het niet goed kunnen eten na het volgen van de e-learning tijdig signaleren en bespreekbaar maken en kunnen adviezen geven of zo nodig doorverwijzen. Ook voor diëtisten is deze informatie over psychosociale problemen rondom eten een belangrijke aanvulling op hun kennis.

Gesprekshulp

In de gesprekshulp worden mensen met kanker en hun naasten gesprekstechnieken en voorbeeldvragen aangereikt om het gesprek over de gevolgen van het moeilijk eten te starten, met elkaar én met zorgverlener. Ook dient de gesprekshulp om de gevoelens rondom het moeilijk eten te erkennen. Daarnaast worden er ideeën aangereikt; hoe om te gaan met het moeilijk eten aan de hand van de ervaringen van mensen die hetzelfde hebben meegemaakt.

Project

De gesprekshulp en e-learning zijn ontwikkeld op basis van interviews en vragenlijsten, afgenomen in 2018 en 2019 bij mensen met kanker en hun naasten. Met dit project ‘Hij moet toch eten?’ wil Integraal Kanker Centrum Nederland (IKNL) kennis genereren en implementeren over psychosociale gevolgen van het onvermogen om te eten bij kanker. Dit project is met een subsidie van Zorg Instituut Nederland op 1 december 2017 van start gegaan en is afgerond op 30 november 2019. De volgende partners hebben meegewerkt aan het project: de patiëntenorganisaties Hematon, HOOFD-HALS en Longkanker Nederland, de websites/patiëntenplatforms Kanker.nl en Voedingenkankerinfo.nl en de beroepsgroepen Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie (LWDO) en Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN).